SöySəl Evi--- خانه شعر تركي

مصاحبه با استاد هوشنگ جعفري

چهارشنبه 10 خرداد 1391
+0 به یه ن



زنگان‌دا«بايرام» مجله‌سي‌نين اوستاد هوشنگ جعفري‌له مصاحبه‌سي

1-         آقاي جعفري، سيز اؤزونوزو «بايرام»آيليغي‌نين اوخوجولارينا تانيتديرين لطفاً؟

اوّل «بايرام»ين يازيچي‌لاريندان چوخلو تشكّرلر ائديرم. اونلار چوخلو زحمت‌لر چكيب، «بايرام»ي گؤزل بير صورت‌ده چيخارديلار. من «هوشنگ جعفري»سيزه و حورمتلي همشهرلريمه و تورك خاليغينا تانيشام. دئمك اولار كي «آغ‌آتيم» كتابيندا، آقاي «بياني» منيم كئچميشيم‌دن يازيبلار. ياخشي‌دير اورادا ياشاييشيما باخسينلار. آنجاق دئيه بيله‌رم من بو ملّتين كيچيك خادمي و شاعري‌يم.

2-         ناواخت‌دان شعره باشلاديز؟ اوّلين شعريز هانسي شعردير؟

ائله اوشاق ايكن شعره و هنره ماراقلي‌ديم، آمما جدّي صورت‌ده يازمازديم. حايات يولداشيم بير اوغوم بيرليك‌ده تصادُف‌دا اؤلن‌دن سونرا، نقّاشي بومونو درديمي دئمه‌گه كيچيك گؤردوم. شعره اوز گتيرديم و «سفرچي‌لر» شعريني كي رحمت‌ليك «منوچهر نورآذر»ايله اوستاد «شهريار»ين حضورونا چاتيب اوخودوم و چوخ تشويق اولدوم و شعري داهادا جدّي صورت‌ده باشلاديم. 1369 ايلي‌نين زلزله‌سي طاريم‌دا و منجيل و رودباردا‌ اولدو و منيم عزيز هم‌وطن‌لريمين دردلريني بؤلمه‌‌گه طاريما گئتديم و زلزله شعريني اوخويوب، ائل شاعيري تانينديم. اوندان سورا، داي آديم ديل‌لره دوشدو.  دقيقاً ياديم‌دا دگيل اوّلين شعريم هانسي ايدي.

3-         نييه توركو ديلينده شعر يازديز؟

چوخ آچيق و آيدين بير مسأله دير. بيز توركوك و آناميز بيزه توركو لايلاي چاليب، من بئله فيكيرله‎‌شيرم كي كيمسه آناسين اوركدن سئوسه، اونون ديلين اونوتماز، اگر آنا ديلي ياواش‌-ياواش ياددان چيخسا، تورك‌لرين هويت‌لريي آياق آلتيندا ازيله‌جكدير. اونو قوروماغا واجب دير بوتون تورك يازيچي‌لاري و شاعيرلري اؤز ديلينده يازيب اوخوسونلار. تورك منيم كيمليگيم دير، ديليم اولماسا من‌ده يوخام

4-         هانسي شاعيرلرين شعري سيزه تأثير قويدو؟

دئمك اولار بوتون شاعيرلرين شعرين اوخويارام، آمما «حميده رئيس‌زاده»‌،سحر خانيمين شعرلري مني ماراقلانديردي و باخيشيمي شعره عوض ائله‌دي و شعري ياخشي تانيديم. قديم‌لره شهريارين حيدرباباسين، معجز شبستري و فضولي‌ني چوخ اوخويارديم. من شعرده رسالت گؤرمه‌سم، دلي‌ليك گؤرمه‌سم، فيكير گؤرمه‌سم، شعره ماراقلانمارام. اينديسه گؤرورسوز كي، توركو شعري آذربايجان‌دا جداً قدرت تاپيب، خصوصاً زنگان‌دا.

5-         زنجان‌دا هانسي شاعرلر سيزه تأثير قويدولار؟

 البته دئيه بيللم توركجه شعري انقلاب‌دان سورا نشريه‌لرده من باشلاميشام. «پيام زنجان»دا، «اميد زنجان»دا. بورانين شاعيرلريني ده اوخوموشام. من آغ آتيم كتابي‌لا توركونو زنگان‌دا، اوزاق و ياخين كندلرده ديل‌لره سالديم و باخيش‌لاري عوض ائله‌ديم و سيز ياخشي بيليرسيز كي آغ آتيم‌دان سورا چوخلاري بيلدي كي بوردادا ياخچي شعر يازماق اولار.

6-         اوّلين كتابيز يعني «آغ‌آتيم» نئجه ياراندي، نئجه چاپ اولدو؟

بورادا اعتراف ائديرم كي مهندس م.كريمي منه يارديم ائتدي كي باشارام سؤزلريمي دئيه بيلم. گئجه منه تاريخ‌دن دانيشيردي، تورك خالقين‌دان. من ذوق ائله‌ديم آغ‌آتيم شعريني يازديم. سورا رحمت‌ليك استاد «اسدالله جمالي» منه چوخلو اثر قويدو و اونون اصراري لا، او كتاب «اقتصاد»چاپخاناسيندا حؤرمتلي دوستوم آقاي «حاج مسعود اقتصاد» حضرت‌لري الي‌له و كؤمگي‌له چاپ اولدو و چوخ تئزده يئرينه دوشدو و ياييلدي. خصوصاً طاريم‌دا و هئچ ياديم‌دان چيخماز كي طاريم‌دا منه «زلزله شاعيري» آد قويموشدولار. من طاريمين آدين بوتون دونيادا تانيتديرديم. چوخلو شبكه‌لر منه «باكلور شاعيري» دئييرديلر. چون باكلور كندي‌نين حاققيندا يازديغيم شعر، چوخ ديل‌لره دوشدو.

7-         آغ‌آتيم چاپ اولوب، بازاردا پخش اولدو، انعكاس نئجه‌ايدي؟

آغ‌آتيم چاپ اولان‌دان سونرا، تورك شعري زنگان‌دا يئرينه دوشدو و بئله دئيه بيله‌رم كي ادبي ديل‌ده او قدر بورادا شعر يازيلماميشدي يا خالق آراسينا گيرمه‌ميشدي. مني هر كس گؤردو تئز واژه‌لري سوروشاردي. «آلقيش»، «زيروه»، «دنيز» كلمه‌لري كي زنگان‌دا يادلاردان چيخميشدي، منيم شعرلريمده بيرده باشدان ياشاماغا باشلادي و اوندان سورا گؤرورسوز كي حتّي اطراف‌لارا دا اثر قويدو و من بونا فخر ائديرم.

8-         او كتاب‌دا هانسي شعري چوخ بَيَنديز؟

آغ آتيم‌داكي شعرلرين هامي‌سيندا، هم منه، هم اوخوجولارا تزه‌ليگ واريدي. چون من سعي ائديرديم غزل‌ده و يئني شعرده باخيش‌لاري دَگيشديرم. مثلاً گئجه‌لر، آغ‌آتيم، آغ‌ بولاق، كيمي شعرلر ديل‌لره دوشدو و كتاب چاپ‌دان چيخماميش، يعني چاپخانادا ساتيلدي. آغ‌آتيم چيخماميش‌دان قورتاردي، آمما تأسف‌له اونون سونراكي چاپ‌لاري چوخلو چتين‌ليك‌لره معروض قالدي!

9-         عائيله‌نيزين باخيشي شعره، هنره و ادبيّاتا نئجه‌دير؟

ائله كي بيليرسيز، بيزيم عائله هنر و ادب سئور دي. بو ائله عائله‌نين باخيشين گؤسته‌رير، بؤيوك قيزيم «نسيم»، «زن خورشيد» لوح و تنديسين آلدي. «صبا» مينياتوريست و «سولماز»دا نقاشي ده «رئال» ايشلر، «طاهر»ده‌كي سريال‌لاردا يا هنري ايش‌لرده گريمور دور. بونلار اوشاقليق‌دان ادبيات و شعر ايله ياشاييبلار و ياشاييرلار دا.

10-    ائله بيل اونلاردا سيزين كيمي رمانتيك و عاطفه‌لي انسان‌لار ديلار؟

 ائله‌دير، منيم حيات يولداشيم منيم اؤزوم‌دن‌ده احساسلي‌دير. هر بير كيچيك اورك يانديريجي مسأله‌يه آغلار و اوشاق‌لار اوندان دا داها چوخ. دئمك اولار بيزيم ائوده ياشاماق فقط شاعير ايشي‌دير.

11-    اوستاد، شعري خلوت‌ده يازارسيز، يوخسا جمع ايچينده؟

 شعر وار خلوت‌ده يازيلار، شعر وار جمع‌ ايچين‌ده. من هر شعري قوتارا بيلمه‌سم، گئجه‌ني خلوت ائده‌رم و اونو باشا چاتديرارام؛ آمما چوخ‌دا اولوب هيئت‌ده خالق آغلاشارديلار، من‌ده اؤزوم‌ده غرق اولارديم. هئچ بيلمزديم هيئت ناواخت قورتاردي، اوندا منيم‌ده شعريم قوتاراردي.

12-    شعر قالب‌لرين‌دن هانسي سيزده چوخ ماراق يارادار، غزل، قوشما، گرايلي و... ؟

هامي‌سي، خصوصيله غزل، آمما بعضي سؤزلر وار كي غزل‌ده دئمك اولماز. اونا گؤره او بيري قالب‌لرده واختيجا، يئرينده آدامي ماراقلانديرار، آمما قوشما و غزل منيم اصلي ايشيم دير. «غزلچي جعفري‌يم اؤلكه‌مين آدي ساني‌يام.»

13-    دئديگيميز قالب‌لرين هانسي خالقا خوش گلير؟

 هر شعر گؤزل اولا و خالقين دردين دئيه، خالقا خوش گلر. مثلاً «فرياده گلين» شعري جاوان‌لارين و گنج‌لرين دير، «يار آغلادي» شعري عاشق‌لارين دير، هابئله «حاجي‌لار»ظنز شعري عُموم ملّتين دير، كي گؤرورسوز «حاجي‌لار» شعري بير آي‌دا بوتون ايران‌دا ياييلدي. بو ايل حاجي‌لارين بير دئييردي مكّه‌ده حاجي‌لار شعرينه قولاق آسيرديق.

14-    استاد، سيز چوخ بؤيوك جمع‌لرده، شعر اوخويورسوز، او جمع‌لرده نه احساسيز اولار؟

 دئمه‌لي‌يم كي من شعرلريمي بوتون احساسيم‌لا يازارام و بوتون احساسيم‌لا دا اوخويارام. من شعر اوخويان‌دا بوتون دامارلاريم منه سس وئرر، من شعريم‌له بيرله‌شه‌رم و خالق ايچينده داغيلاريق. اونا گؤره‌ده خالق طرفيندن آلقيشلاناريق. اؤزوم‌ده گؤردوم خالق مني و شعريمي آلقيشلايير، من‌ده يئني بير احساسا گله‌رم، سانكي دونيا منيم اولار. اولوب كي من‌دن سورا ياريم ساعات چكيب بلكه مجلس اؤزونه گلسين و آيري شاعرده شعر اوخوسونلار.

15-    ايندي‌يه كيمي حضور تاپديغيز جمع‌لرين هانسي سيزين اوچون خاطيره‌لي اولوبدور؟

هامي‌سي، آمما «اورمو»دا اطّلاعيّه وئرميشديلر، زنگانلي «هوشنگ جعفري» گله‌جك. بو قدر تورك خالقي استقبالا گلميشدي كي داها صلاح اولمادي شهره گئدم، مني شهرين ائشيگين‌ده بير ائوده ساخلاديلار. سورا منه فيلم نشان وئرديلر كي منه ثابت اولدو كي اؤز خالقيم مني سئوير، نئجه كي من اونلاري سئويرم. تبريزده بئله دير.

16-    سيز استانداري كارمندي‌سيز، او ايشين شاعيرليگه ارتباطي وارمي؟

 هئچ يوخدور. آمما اوّل انقلاب خطّاط يوخ ايدي. نقّاش يوخ و يازيچي يوخ ايدي. مني استانداري‌يه چاغيرديلار. من جبهه‌لرده خط يازارديم. استانداري‌نين خبرلرين يازارديم. قوناق گلنده پارچا يازارديم. بئله‌ليك‌له اورادا قاليب استخدام  اولدوم. الان فقط ادبياتا يئتيشيرم. بوتون مديرلر و استاندارلار منه لطف ائديبلر. ايندي ده بئله دير.

17-    اداره‌ده همكارلاريزين ارتباطي سيز ايله نئجه‌دير، اونلار بير مشهور شاعر ايله يولداش‌ليق‌دان نه حس ائديرلر؟

منيم اداره‌ده همكارلاريم بو قدر مني اورك‌دن آلقيشلايارلار كي حدسيز و حساب‌سيز دير. دئيه بيله‌رم كي هئچ شاعر ايندي‌يه قدر منيم تك آلقيشلانماييبدر. من خالق شاعيري‌يم، او دور خالقيم مني اورك‌دن سئوير. هامي‌سي مني بير قارداش كيمي بلكه‌ده قارداش‌دان‌دا باش سئويرلر. منيم همكارلاريم اولماسا ايندي‌يه ديقلاميشديم.

18-    طنز شعره نظريز نه‌دير؟ سيزين طنز شعرلريزده وار؟

 طنز شعري دئمه‌گه چوخلو يئر وار. من شوخ طبع آدامام. سؤزومو شوخلوق ايله دئيه‌رم. عصباني اولمام، ساللام طنزه سؤزومو دئيه‌رم؛ اونا گؤره، ظنز شعريم چوخ دور. مثلاً حاجي‌لار، شورالار، فرماندار و...

19-    آقاي احمد صادقي‌نين طنز شعرلرينه نظريز؟

آقاي صادقي منيم اَن ياخشي دوست‌لاريم‌دان‌دير. اونون طنزده بير خاصّ باخيشي وار. دئيه بيله‌رم كي ايران‌دا من بوتون شهرلري گزيب و دعوت اولموشام، چوخلودا شعرلر ائشيتميشم؛ آمما آقاي صادقي‌نين ديلي و سبكي آيري بير ديل دير و واقعاً گؤزل دير.

20-    آغ‌آتيم‌دان سونرا چاپ اولان كتاب‌لاريزدان صحبت آپارين؟

البتّه «گونش»‌ده چيخدي و «آغ‌آتيم و گونش»ده باش‌دان ايكي‌سي بير يئرده ده چاپ اولدو. آمما او قدر سانسور اولوب كي قورخورام چاپ اولدوقجا سانسور اولا و آخيردا فقط جلدي قالا. بيلميرم نييه اؤزلري قويور چاپ اولور؛ سونرا كي چاپ‌دا اونو قئيچي‌له‌ييرلر، من كي باشا دوشمورم.

21-    سيز اؤزونوز چوخ دئييب‌سيز، سيزي زنگان‌دان ائشيگه چوخ تانييب‌ و استقبال ائديرلر، بو باره‌ده دانيشين؟

بونو من دئميرم، سيز «گوگل»سايتينا بير باخين، آديمي سئرچ ائدين گؤرون مني دفعه‌لرله خارجه‌دن، تركيّه، آلمان، سوئد، باكي، بورسا، استكهلم، بورجالي، گرجستان و چوخلو يئرلر دعوت ائديب، تأسف له گئده بيلمه‌ميشم. آمما اوستاد حسن كاناكايا گلميشدي زنگانا دئييردي، بيز دانشگاه‌لاردا سنين شعرلرين اؤيرنجي‌لره اوخويوب و سيزي تانيتديراريق و زنگاني بيز سن‌له تانيميشيق. زنگان منيم قولاغيما دگمه‌ميشدي. دكتر علي قفقازيالي «ايران جغرافياسي‌نين تورك‌لري» كيتابيني منيم شعريم‌له باشلاييب.

22-    زنگانين انجمن‌لرين‌دن و شعر آخشام‌لارين‌دان راضي‌سيز؟

زنگان‌دا آلتي ايل‌دن چوخدور، شعر آخشامي قورولمور. آقاي سهندي جنابلاري گلندن سونرا بيري قورولدو كي دئمك اولار پيس دگيلدي؛ آمما نه قديمكي‌لر كيمي. كئچميش مديركل‌لار بئله ضربه وورردولار كي يازيق آقاي سهندي نئچه ايل چكر ارشادين قدّين دوزلتسين. تأسف‌له دئيه بيله‌رم كي:

 «سوسوبدور ديل‌لري شاعيرلرين دونوب شعري

هُنر شهيد اولالي، شعرين الامان چاغي‌دير»

23-    بير زامان «ايشيق انجمني» واريدي، اوندا شعرين وضعيّتي نئجه‌ايدي؟

او «ايشيق»‌ ائله ايشيق ساليب كي هئچ واخت سؤنمز. ايشيق‌دان گؤزل شعر يازان‌لار و نثر يازان‌لاريميز چيخدي، دئمك زنگانين فرهنگي و ديلي ياخين زامان‌دا ايشيغا مديون دور. اوندا شعر اؤز جايگاهين‌دا تاپدي. ايندي شاعر هئچ يئر تاپمير شعرين اوخوسون. سؤزلر اورك‌لرده قاليب، كؤزه‌رير.  هر نه زنگان آدي ديل‌لره دوشوبدور، ايشيق‌دان دوشوبدور.

24-    ايشيق‌دان سونرا نئجه اولدو؟

شعريميز چتين‌ليگه قالدي. بيرده ايشيق يارانماسا ياخچي شاعر گؤره بيلمه‌ريك. شاعيرلريميز اورك‌لرينده هره‌سي بير ايشيق ياراتمالي‌ديلار. بير ايشيق‌دان مين ايشيق.

25-    بالاخره «ايشيق» زنگانين شعرين‌ده مثبت تأثير قويدو يا يوخ؟

نئجه كي باش‌دا دئديم، اصلاً ايشيق تأثيرين بئله قويدوكي الان‌دا ايشيق‌چي‌لار اؤلكه‌لره ايشيق ساليبلار. زنگانين شاعيرلري چوخ قاباق‌داديلار. گله‌جك‌لري اَن گؤزل گون‌لر گؤره‌جك.

26-    «اشراق انجمني» نئجه؟

واللاه من چون گئتمه‌ميشم، بيلميرم؛ آماا بونو بيليرم كي اورادا دا گؤزل و اوستون شاعيرلر وار.

27-    شعريميزين رابطه‌سي موسيقي‌له نئجه اولمالي‌دير؟

شعر و موسيقي بير- بيرينه باغلي‌دير؛ اصولاً شعر موسيقي‌دير و موسيقي شعردير. هر شعر كي اورك‌لره يول تاپير حتمن موسيقي‌له باغلي دير.

28-    آشيق موسيقي‌سين، يوخسا موغام، يوخسا پاپ موسيقي‌سين سئويرسيز؟

هر موسيقي كي اورَگيمه اوتورار، سئوه‌رم. آشيق، موغام. موغام مني بير آيري حالا آپارار، ائله آشيق موسيقي‌سي‌ده. بير قابل آشيق«يانيق كرمي» چالان‌دا باخين گؤرون آدام نئجه دلي اولور و اورك‌دن كرم كيمي يانير.

29-    هانسي بيزيم شعريميزه چوخ يارديم يئتيره بيلر؟

البته كي هامي‌سي، آمما آشيق و موغام بيزيمكي‌دير و هر ايكي‌سي‌ده شعريميزه يارديم اولا بيلر.

30-    سيزين شعرلريزي ايندي‌يه كيمي آهنگ دوزلديب، موسيقي‌له بيرليك‌ده اوخويوبلار؟

چوخ اولوبدور، اشراق شبكه‌سينده هر گئجه «آي‌جالانير» موسيقي‌سي منيم دير. دورنالار سرياليندا، ساراي سرياليندا و هابئله دئيه بيله‌رم كي باكي‌دا 30‌دان چوخ شعريم موسيقي‌له سسله‌نيبدير.  يار كوچه‌سي، قيزيل اؤزن‌ده‌كي مقام گتيردي. بيرليك‌ده بوتون شبكه‌لرده ملّي سرود كيمي اولموشدو.

31-    تبريزده چيخان «آغ‌آتيم و گونش»ده چوخ املا غلط‌لري وار، نيه؟ سيزين شعرلريزه چوخ علاقه‌لي آدام‌لار وار، آمما كتابيزدا غلط اولان‌دا، بير آز غملي اولورلار آخي؟

عائله‌وده بير مسئله اوز وئرميشدي، اونا گؤره من گئده بيلمه‌ديم، تأسف‌له اونلاردا دقّت ائتمه‌ميشديلر، من چوخ مكدر اولدوم. هم شعرلري غلط چاپ ائديبلر، هم‌ده كي شعرلردن سانسور اولوبدور. واقعاً اوخوجولاردان شرمنده اولموشام. اوميد ائديرم گلن چاپ‌لاردا حتمن بو يالنيشي و نقصي اؤده‌يم.

32-    يئني كتاب چيخارديرسيز يا يوخ؟ آدي نه دير؟

 بله، «سولماز» چاپا حاضردير و «گله‌جك بيزيم‌دير». آمما تأسف‌له منيم شعرلريمه بير آز ننه‌ليك گؤزو ايله باخيلير. 

 

33-    شاعيرليك‌دن راضي‌سيز؟

نيه راضي اولماييم. من قلب‌لره ياشاييرام. و بو چوخ- چوخ بؤيوك بير افتخاردير. هر شهره گئده‌رم، حؤرمت گؤره‌رم، آللاه هامي‌سن ساخلاسين. من اونلارين آياغي‌نين تورپاغي‌يام. منيم هر نه‌ييم وار بو جاوان‌لاردان و بو ملّت‌دن دير. آللاه اونلاري ائليميزه و ديليميزه چوخ گؤرمه‌سين.


قايناخ: اوستاد هوشنگ جعفرينين وبلاگي




بؤلوم : هوشنگ جعفريAZ-TR
یازار : ائشيلداق


بلاگا گؤره



    شعر توركي- خانه شعر توركي-شاعران و اديبان تورك-بيوگرافي شاعران تورك-زندگي نامه شاعران تورك-سويسل-
    شعر تركي-خانه شعر تركي-شاعران و اديبان ترك-بيوگرافي شاعران ترك-زندگي نامه شاعران ترك-

بؤلوم لر

سون یازیلار

باغلانتی لار

یولداش لار

آرشیو

ایمکان لار

سایغاج