SöySəl Evi--- خانه شعر تركي

يونس امراه كيمدئ عرب توركجه اليفباسينن

شنبه 13 خرداد 1391
+0 به یه ن
تورك خالق شاعرلري‌نين موباهيسه/موزاكيره‌سيز قاباقجيلي اولان و توركون ايسلاما باخيشيني تورك ديلي‌نين بوتون ساده‌ليك و گؤزلليگييله اورتايا قويان يونوس امره، سئوگيني فلسفه حالينا گتيرميش نومونه بير اينساندير. تخمينن 700 ايلدير تورك ميللتي طرفيندن ديلدن ديله كؤچورولموش، توركو و ايلاهيلره سؤز اولموش، بضا آتالار سؤزو كيمي ديلدن ديله گزميش ميصراعلارييلا يونوس امره، تورك مدنيت و مدنيتي‌نين مئيدانا گلمه‌سينه بؤيوك قاتقيلار تعمين ائتميش بير كؤنول آداميدير. بعضي قايناقلاردا آنادولويا گلن تورك بويلاريندان بيرينه باغلي اولوب، 1238 اطرافلاريندا دوغولدوغو روايت ائديلسه ده بو قطعي دئييل؛ عينيله 1320 اطرافلاريندا ائسكيشئهيرده اؤلدويو يولونداكي روايتلرده اولدوغو كيمي. قرب آنادولونون بير نئچه بؤلگه‌سينده "يونوس امره" آديني داشييان و اونونلا علاقه دار گؤرولدويوندن "مؤوقئ" آدي وئريلن يئر/يئير واردير. بير قريبه اؤلدو دئيه‌لر اوچ گون سونرا دوي/ائشيده‌لر سويوق سو ايله يويالار بئله قريبه منچيله‌نين دئين يونوس، بلكه ده دوغولدوغو و ياشاديغي تورپاقلاردان چوخ اوزاقلاردا بو دونيادان كؤچوب گئتديگيني ايضاه ائتمك ايسته‌مكده‌دير. توركييه‌نين بير چوخ يئرينده يونوس امره‌نين مزاري اولدوغو ادعا ائديلن بير چوخ مزار و توربه واردير. بونلاردان باشليجالاري بئله سيرالانا بيلر: ائسكيشئهيرين ميهاليچچيك ماهالينا باغلي ساريكؤي؛ كاراماندا يونوس امره مسجيدي هيتي؛ تقاعده؛ قولا ايله صالحلي آراسيندا امره سولطان كندي؛ عرضوروم، دوزجو كندي؛ ايسپارتانين كئچيبورلو ماهالي اطرافي؛ آكساراي؛ تيريه‌كين سانديقلي ماهالي؛ اوردونون اونيئ ماهالي؛ سيواس ياخي‌نيندا بير يول اوستو. گؤرولدويو كيمي عدد و ادعا خئيلي قاباريقدير. بعضي سندلر، يونوس امره‌نين اصل مزاري‌نين كارامان و يا ساريكؤيده اولدوغونا ايشاره ائتمكده‌دير. نئجه كي، 1970-جي ايللرين باشيندا ساريكؤيده‌كي مزارين دئلفينه عايد اولدوغونا قطعي گؤزويله باخيلاراق بو كنده يونوس امره آدي وئريلدي و اوراداكي بير باغچا ايچينه عابده تيكيلدي. 1980-جي ايللرده ايسه، 1350ده ائديلميش اولان كارامانداكي يونوس امره مسجيدي‌نين يانينداكي مزارين اونون گئرچك مزاري اولدوغو ادعا ائديلدي. اصلينده بو وضعيت، يونوس امره‌نين توركلر طرفيندن نه قدر سئويلديگي و منيمسنديگي‌نين تعجبلو بير نومونه‌سيدير. حقيقتن ده خالقدان بيري اولان يونوس امره، خالقين ديَر، دويغو و دوشونجه‌لريني ديله گئتيريشي اعتباريله تاريخيميزين ان/ائن خالقلا باريشيق ضياليلاريندان بيري اولما خصوصيتينه ماليكدير. تورك تسوووفونون ديلده و شعرده قوروجوسو اولان يونوس امره‌نين شعرلرينده اخلاق، حيكمت، دين، عشق كيمي مؤوضولارين درحال هاميسي تسوووفدن چيخار و تسوووف فيكيري چرچيوه‌سينده بير يئره اوتوردولار. ميصراعلاريندا ديداكتيك اخلاق تلقينلرينده اولان يونوس امره، "كؤنول قيرماماق" مؤوضوسونا آيري بير اهميت وئرر و "اوستون بير ديَر" اولاراق شعرلرينده بو مؤوضونو دقتله ايشلر. بو واخت يونوس امره‌ني اؤنه چيخاران بير باشقا اهميتلي خصوصيتي ده، شعرلرينده ايشله‌ديگي مؤوضولاري و تلقينلري شخصاً اؤز حياتيندا تطبيقيدير. "دين تامام اولونجا دوغولار صؤحبت" دئين يونوس، ايسلامين صبير، قناعت، هوشگؤرورلوك، جومردليك، ياخشيليق، فضيلت ديَرلريني منيمسه‌ميي تلقين ائدر. دئلفي‌نين صنعت آنلاييشي، ديني و ميللي ديَرلري اويغون گلديرديگي ميصراعلاريندا اؤزونو گؤسترر؛ ميلليلشن تسوووفه، توركجه‌نين ان گؤزل و ان گوجلو خصوصيتلريني ايستيفاده ائده‌رك ترجومه‌چي اولار. حقيقتن ده 11،12 و 13. عصرلرده توركيستان و آنادولو توركلري آراسيندا چوخ ياييلان تسوووفون تورك شاعرلري آراسيندا ايكي بؤيوك سپيكئري واردير: توركيستاندا احمد يسوي، آنادولودا يونوس امره... يونوس امره‌نين تسوووف آنلاييشيندا درويشليك يئتكينلوقدور، عشقدير؛ الله قاتيندا قبول گؤرمكدير؛ نفسيني مغلوب ائت/يئييلمك، ايراده‌ني اريتمكدير؛ دؤيوشه، نيفاقا، نوماييشه، هامليغا، رييايا، دوشمنلييه، شكيلچيلييه قارشي چيخماقدير. يونوس امره عيني زاماندا بوتون اينسانليغا خيتاب ائدن بؤيوك شاعرلردندير. بو معنادا مؤولانانين بير بنزريدير. اونون مؤولانا قدر چوخ تانينماييشي ايسه، بير طرفدن ايستيفاده ائتديگي ديل اولان توركجه‌نين قربده فارسجا قدر بيلينمه‌مه‌سي، كنار ياندان دا تورك ضياليلاري‌نين اونو لاقئيد ياناشماسينداندير. دئلفينده‌كي اينسانليق سئوگيسي، آز قالا/هاراداسا اؤزويله قايناشميش "سئوگي فلسفه‌سي"نين بير پارچاسي و حتي نتيجه‌سيدير. نئجه كي دئلفي‌نين اينسان سئوگيسيني ايلاهي سئوگي ايله نئجه اويغون گلديرديگيني گؤسترن ان تعجبلو ميصراعلاريندان بيري "ياراديلاني خوش گؤر / ياراداندان اؤتري"دير. يونوس امره‌يه گؤره اينسانلار، دين، مذهب، ايرق، ميللت، رنگ، مؤوقئ، صينيف فرقي گودولمه‌دن سئويلميي لاييق اولماقداديرلار. مادام كي اينسانوغلو روح ايستيقامتييله اللهدان گلمكده‌دير؛ ائله ايسه اينسانلار هئچ بير شكيلده بير-بيرلريندن بو معنادا آيريلا بيلمزلر. ياشاديغي چاغين گئرچكلري گؤز قارشيسيندا ساخلانيلديغيندا دئلفي‌نين بير باشقا اهميتلي طرفي اورتايا چيخار: يونوس امره، حؤكومتسيزليك ايچينده چالخالانان و موغول زبتلري ايله مهو اولان آنادولو تورپاقلاريندا اورتايا چيخان پوزغون قربي جريانلارين هئچ بيرينه قاپيلماديغي كيمي، بو آخينلارين توركلرين بوتونلويونه ضرر وئرمه‌سي تهلوكه‌‌سي قارشيسيندا دا مانعه تؤره‌ديجي بير رول بوينونا گؤتورموشدور. بو باخيمدان باخيلديغيندا يونوس امره، هم تورك شعري‌نين قوروجوسو، هم ده ميللي بيرليگين اهميتلي ياپيشقانلاريندان بيريدير. يونوس امره، سؤزون تام معناسييلا "ميللي بير صنعتچي"دير. عينيله، ناسرئتتين معلم، كؤروغلو، دادالوغلو و يا كاراجاوغلان كيمي... يونوس امره‌نين شعرلرينده ان چوخ ايشلنميش مؤوضولار؛ ايلاهي عشق، دين، اخلاق، قوربت، طبيعت، اؤلوم و فانيليكدير


بؤلوم : يونس امره AN-TR
یازار : ائشيلداق


بلاگا گؤره



    شعر توركي- خانه شعر توركي-شاعران و اديبان تورك-بيوگرافي شاعران تورك-زندگي نامه شاعران تورك-سويسل-
    شعر تركي-خانه شعر تركي-شاعران و اديبان ترك-بيوگرافي شاعران ترك-زندگي نامه شاعران ترك-

بؤلوم لر

سون یازیلار

باغلانتی لار

یولداش لار

آرشیو

ایمکان لار

سایغاج