سوليمان روستم
پنجشنبه 6 مهر 1391

سولئيمان روستم آذربايجان سووئت شئعرينين اينكيشافيندا بؤيوك خيدمتلري اولان صعنتكارلاردان بيريدير. اونون ياراديجيليغيندا يئني حياتين و اينقيلابين ترننومو, ائلجه ده جنوب مؤوزوسو موحوم يئر توتور. حياتي: سولئيمان روستم 1906-جي ايلده باكينين نووخاني كندينده آنادان اولموشدور. ايلك تحصيليني باكيداكي روس-تاتار مكتبينده آلميشدير. سولئيمان روستم تحصيليني نريمان نريمانوو آدينا سنايئ مكتبينده داوام ائتميشدير. او 20-جي ايللرده باكي دؤولت ئونيوئرسيتسينده و موسكووا دؤولت ئونيوئرسيتسينده ده اوخوموشدور. سولئيمان روستم امك فعاليتينه “گنج ايشچي” قزئتينده باشلامشدير. 1926-جي ايلده او, “گنج قيزيل قلملر اتفاقي”ني ياراتميشدير. بير مدت “اينقيلاب و مدنيييت” ژورناليندا و “ادبييات” قزئتينده مس`ول وظيفههلرده چاليشميشدير. سولئيمان روستم آذربايجانين خالق شاعري و سوسياليست اميي قهرماني فخري آدلارينا لاييق اولموشدور. او 1989-جو ايلنده باكيدا گؤزونو بو دونيايا يومموشدور. اونون مزاري ايندي باكيدا فخري خييابانيندادير. ياراديجيليغي: سولئيمان روستم هله سنايئ مكتبينده اوخوياركن “موللا نصردالدين” ژورناليندا كيچيك يازيلاريني نشر ائتديرميشدير. شاعرين ايلك شئعري “اونودولموش گنج”دير(1923-جو ايل). “گنج قيزيل قلملر” كيتابيندا (1926-جي ايل) سولئيمان روستمين بير سيرا شئعرلري نشر ائديلميشدير. 1926-جي ايلده اونون آلماس ايلديريملا بيرگه “دون – بوگون” كيتابي چاپ اولونور. 1927-جي ايلده شاعرين سولئيمان روستمين “المدن نشعي”(قمدن سئوينجه) آدلي ايلك كيتابي نشر اولونور. كيتابداكي شئعرلرين چوخو پوبليستيك-ليريك اوسلوبدادير و مؤوزوجا بير-بيرينه ياخيندير. سولئيمان روستم “منيم شئعريم” اثرينده شاعر پوئزيياسيني “موحيتين مئيوسي” آدلانديراراق گؤزياشينين, قم و كدرين اوندان ئوزاق اولدوغونو بيلديرير. 30-جو ايللرده سولئيمان روستمين “ادديملار”, “سس”, “اتش”, “شايرين سسي”, “اولدوزلار” و “گئجهنين رومانتيكاسي” كيتابلاري نشر اولونور. سولئيمان روستم محاربه دؤورونده قالخي قلبيه سسلين بير سيرا شئعرلر يازير. شاعرين بو دؤورده يازديغي شئعرلري “انا اوريي”, “انا و پوچتاليون(پوستچو)”, “گون او گون اولسون كي” كيتابلارندا توپلانميشدير. “اند”, “قافقاز اوردوسو”, “416”, “قفورون قلبي”, “عزيزلردن عزيزلر”, “گون او گون اولسون كي” شئعرلري محاربه مؤوزوسوندادير. بو شئعرلرده شاعر قلبيه اولان درين اينانيميني آنلاتيردي: گون او گون اولسون كي, قورتارسين داوا, داغيلسين بولودلار, آچلسين هاوا. سولئيمان روستمين محاربههدن سونرا يازديغي شئعرلري “ايكي ساحل” كيتابيندا(1950-جي) ايل توپلانميشدير. سسري(سووئت سوسياليست رئسپوبليكالار ايتتيفاقي) دؤولت موكافاتينا لاييق گؤرولموش بو كيتابداكي شئعرلرين چوخو سيياسي ليريكا نومونهلريدير. كيتابداكي شئعرلرين بير حيسههسي ايسه ايكي ساحل – او تايلي-بو تايلي آذربايجان مؤوزوسوندادير. گونئي آذربايجان مؤوزوسو سولئيمان روستم ليريكاسيندا خصوصي بير يئر توتور. محاربه دؤورونده شاعر سووئت اوردوسو تركيبينده گونئي آذربايجاندا اولموشدور و اورداكي سويداشلاريميزين ايستك و حسرتلريني ياخيندان دويموشدور. سولئيمان روستم ياريم عصردن چوخ گونئي حسرتي, گونئي مؤوزوسوندا بير سيرا ديرلي اثرلر ياراتميشدير. همين اثرلر شاعرين ياراديجيليغيندا گونئي پوئزيياسي آدلانير. شاعر بو مؤوزودا يازديغي شعرلرينين بيرينده آيري دوشموش قارداشلارينا قوووشماق حسرتيني بئله ايفاده ائدير: هر كسين بير قلبي وارسا, منيم ايكي قلبيم وار, هر ايكيسي بير وصالين حسرتينده چيرپينار, بيري دوغما باكيدادير, بيري آنا تبريزده, بيري گولور, او بيريسه باتيب قانا تبريزده. سولئيمان روستمين گونئي شئعرلرينين چوخو قزل, قوشما و بئشليك فورماسيندادير. شاعر “ياندي” رديفلي قزلينده وطنين ايكييه بؤلونمسيندم, خالقن فاجعه سيندن اورك آغريسي ايله سؤز آچير: اوركده مين يارام واردير, يازيق ميللت, يازيق ميللت, سنه هر لحظه ده اوز جانيني قوربان ائدن ياندي, ... سولئيمان, قافيل اولما, ياخشي باخ اطرافه, شاعرسن, جينايت آرتدي حدديندن, هاراي سال كي, وطن ياندي. قوشما فورماسيندا يازديغي “اديم” شئعرينده ايسه آذربايجان-تورك ديلينه خور باخان ايران شووينيستلرينه غضب و نيفرتيني بيلديريردي: من سنين ديلينه ديميرم, جللاد, گل سن ده بو آنا ديليمه ديمه سنينده باغين وار, گولون وار, چكيل, باغيمدا اكديييم گولومه ديمه! سولئيمان روستمين “ييلم”, “دورنالار”, “زيندان”, “ياد گول دره بيلمز”, “شاير” شئعرلري ده گونئي پوئزيياسينا داخيلدير. شاعرين شهرييارا يازديغ منزوم مكتوبلاري دا بو مؤوزودادير. سولئيمان روستم گونئي مؤوزوسوندا بير نئچه كيچيك پوئما دا يازميشدير: “ون ايكينجي توفنگ”, “گولباهار”, “مئعمارين فاجعه سي”, “شايرين اولومو”. سولئيمان روستم گونئي پوئزيياسيندا خالق منافعييني مودافيه ائدن وطنپرور بير شاعر كيمي ياددا قالير. سولئيمان روستمين ياراديجيليغيندا قزل ژانري دا خصوصي يئر توتور. اونون قزللرينده صاف محببت و وطنپرورليك هيسسلري وحدتده گؤتورولور. بو باخيمدان شاعرين “مند” و “ايريلماز” رديفلي قزللري خصوصيله دقته لاييقدير. “تبريزيم” شئعري: سولئيمان روستمين گونئي پوئزيياسيندا “تبريزيم” شئعري خصوصي يئر توتور. شاعر اونو 1941-جي ايلده تبريزه تزجه گلنده يازميشدير. تبريزه موراجيت شكلينده يازيلميش شئعر بو ميصراعلارلا باشلانير: باخديغجا حوسنونه دويمايير گؤزوم تبريزيم, تبريزيم, گؤزل تبريزيم! “تبريزيم” شئعري هئجا وزنيند, بئشليك شئعر فورماسيندا يازيلميشدير. شئعر بندلر شكليندهدير و هر بند بئش ميصراعدان اولوشور. بندلردكي ميصراعلار آاابب شكلينده قافييلنير: قويمارام يادلاري گيرسين قوينونا, ايزين وئر قولومو ساليم بوينونا! سنين بايرامينا, سنين تويونا ديلي بير, قاني بير قارداشين گليب, دردينه آشينا سيرداشين گليب. شئعر سانكي ايكي دوغما قارداشين, آتا-بالانين ئوزون آيريليقدان سونرا گؤروشونو عكس ائتديرير. سولئيمان روستم تبريزله گؤروشمسيني ايكييه بؤلونموش آذربايجانين بير-بيرينه قوووشماسي كيمي قلمه آلميشدير. بونا گؤره ده شئعر اولدوقجا تاثيرلي و ائموسيونال سسلنير و اوخودوقجا ظريف, كؤورك دويغولار دوغورور: بولبول زار-زار آغلار چمندن آيري, اينسان دئييب گولمز وطندن آيري, جان نئجه ياشاسين بدندن آيري? آچ اوز اورييني دانيش, تبريزيم. اولوم دردلرينه تانيش, تبريزيم! “تبريزيم” شئعري شاعرين اوز ديليندن يازيلميشدير. شئعرين ليريك قهرماني دا شاعرين اوزودور. اوخوجو تبريزله گؤروشون سئوينج و هيجانيني شاعرين اوبرازي واسطهسييله دويور و قاورايير. شئعرده تبريزين شاعري نئجه قارشيلاماسي دا صميمي شكيلده تصوير اولونور: سن چيخدين قارشيما دوزلا, چؤركله, باغيندان دردييين گولله, چيچكله, ايكييه بؤلونموش صاف بير اوركله, تبريزيم,تبريزيم, آمان تبريزيم يوخ اولسون باشيندان دومان تبريزيم! شئعرين اساس مؤوزوسو تبريزين گؤزللييينين تعريفي اولسا دا, گئنيش معنادابو, وطنين ترننومو كيمي قاورانيلير. شئعرين هر بندي وطن مؤوزوسو ايله سيخ باغليدير. بندلرده شهرين بو گونكو منزرهسي جانلانديريلديغي كيمي, اونون قهرمانليقلا دولو تاريخي كئچميشي ده يادا سالينير. شاعر جونئي آذربايجان دا خالقين قارا تالئييندن و موباريزسيندن ده صميمي دويغولارلا سؤز آچير. بو مؤوزودان دانيشاركهن شاعر خالقين تالئييله باغلي هيجان و ناراحاتليغي بديي سوال شكلينده ايفاده ائدير: ندير او, م`نالي, درين باخيشلار? ندير گؤزلريندن ياغان ياغيشلار? ندير قلبيندكي پاييزلار, قيشلار? يئتيمتك بوينونو ايمه, تبريزيم! معلول-معلول باخيب دورما, تبريزيم! شئعرين سون بندي اولدكي ميصراعلارين مزمونو ايله سسلشير. شاعر يئنه ده دوغما تبريزله گؤروشوندن دوغان سئوينج دويغولاريني ايفاده ائدير: سنين چيچيينه, گولونه قوربان! منه قارداش دئين ديلينه قوربان! وتهنين قوربان,ائلينه قوربان! باخديغجا حوسنونه دويمايير گؤزوم تبريزيم, تبريزيم, گؤزل تبريزيم! سولئيمان روستمين “تبريزيم” شئعري شاعرين گونئي ليريكاسينين ذيروهسي و عموميتله, بوتون ياراديجيلغنين ان گؤزل نومونهلريندن بيري ساييلير. شاعر ساغليغيندا چاپ ائتديردييي گونئي شئعرلري توپلوسونو “تبريزيم” آدلانديرميشدير.(1985-جي ايل) قايناقلار: 1. “ادبييات”, يازارلار: مؤحسون ناغيسويلو, رحمان قولييئو, آراز نشري(قوزئي آذربايجان) 2. “تبريزيم”, يازار: سولئيمان روستم http://turksher.mihanblog.com
بؤلوم : سليمان رستم AZ-TR
یازار : ائشيلداق